Mberah ingkang ngomong yen basa jawa iku angel. Malah ana sing ndhuwe pendapat yen sinau basa jawa angel daripada sinau basa manca. Kamangka ingkang ndhuwe pendapat mau yo wong asli jawa. Saka ngendhi kok iso ngunu kuwi? Kenopo bener basa jawa iku angel? Jarene wong tuwa, basa jawa ora angel tenan. Yen kagawe angel yo terus dadi angel tenan. Basa jawa dianggep angel amarga ing basa jawa ana sing diwastani undha usuk utawa unggah ungguhing basa.
Unggah-ungguhing basa mau kebagi dadi papat. Ngoko lugu, ngoko alus, krama lugu, lan krama alus. Saka unggah-ungguh basa cacah papat mau ingkang kaanggep paling gampang yaiku ngoko lugu. Basa ngoko lugu mberah digunake ing daerah jawa, digunake kanggo omongan wong tuwa marang wong enom, utawa bocah, kanggo guyonan bocah karo bocah, utawa wong tuwa karo wong tuwa ingkang wes cedhak banget.
Dene unggah-ungguh basa ingkang kaanggep angel yaiku krama alus, amarga mberah ngapalake tembung-tembung, mligine tembung ingkang kanggo ngaosi marang wong tuwa. Babagan undha usuk utawa unggah ungguhe basa mau kanggo para siswa bisa kasinau ing sakjerone wucalan basa jawa ing pawiyatan.
Saka anane keputusan gubernur jawa tengah nomor 895.5/01/2005 ngenani kurikulum basa jawa, basa jawa dadi wucalan wajib ingkang diwenehake ing pawiyatan-pawiyatan mulai SD (Sekolah Dasar) tekan SMA (Sekolah Menengah Atas). Sadurunge ana keputusan gubernur kasebut, wucalan basa jawa namung kanggo jangkep-jangkep, nanging diwucalake ing tataran SD tekan SMP. Sak iki basa jawa muali enthuk kalodhangan mirunggan, mugi-mugi kemawon bisa njalari basa jawa dadi ngrembaka, ora ajeg mrihatosake.
Mberah para pengamat basa ingkang kembar ngomong nek sejatose ingkang njalari basa jawa dadi mrihatosake kuwi ora liyane ya saka wong jawa ndhewe. Saperangan gedhe wong jawa ora ngulinakake nganggo basa jawa ing urip paditene. Pikire yen basa jawa ora praktis, kurang komunikatif, lan liya-liyane. Kasunyatan wekdal kuwi mberah keluarga-keluarga jawa anggene kembar nggulawenthah putrane ora ngganggo basa jawa. Utamane ibu-ibu, sanajan asli wong jawa, nanging kaya-kaya wes lali karo basa jawa. Kebukti yen ndhuwe putra, saka lair putrane wes dikulinake nganggo basa indonesia. Babar pisan ora dikulinakake ngomong basa Jawi.
Dadi para putra kembar ora dhong basa jawa. Apa neh unggah-ungguhe. Saperangan ibu-ibu mau kembar ngomong perkara ing jaman teknologi sarwa majeng kuwi basa jawa ora patos prelu lan malih sak iki umume kembar nganggo basa Indonesia. Pramila pilih nganggo basa Indonesia kemawon ingkang ngomonge gampang. Pikiran mau ana benere nanging uga mberah klentune. Wes dingerteni ing mberah basa jawa yen ora nanging isa kanggo pasrawungan kuwi. Luwih saka kuwi basa jawa uga bisa kangge nggulawenthah babagan tatakrama, sopan santun, lan budi pekerti marang para putra.
Kanthi ngulinakake nganggo basa jawa, kaajab para putra mau bisa luwih nggadhahi tatakrama ingkang apik nglewati unggah-ungguhing basa. Basa jawa menika tetep nggadhahi keapikan menawi katandhingake kaliyan basa liyane. Matur nuwun Minangka tuladha, aku tau maca siji rubrik pendhidhikan ing kalawarti Jayabaya, ingkang nyebatake bilih tembung-tembung ing basa jawa menika apik-apik. Lagi anggene ngucapake kemawon benten kaliyan tembung-tembung ing basa liyane. Upamine tembung “matur nuwun” anggene ngucapake tamtu kanthi sareh. Benten kaliyan anggene ngucapake tembung thank you, terima kasih, kamsia, ingkang bisa diucapake kanthi seru utawa sora. Basa jawa bisa disinau kanggo cara ingkang warni-warni, kados ingkang taksih tansah kulatindakake. Cara-cara mau umpamine, bisa sinau lewat buku-buku basa jawa ing sekolahan, mligi para siswa, menawi mrangguli bab-bab ingkang ora cetha kedhah wantun njaluk ajar marang bapa utawa ibu guru basa jawa.
Kanggo sing durung reti, kalawarti lan ariwarti basa jawa iku isine werni-werni, saka dongeng kanggo para putra, kabudayaan, kasusastraan, tekan paramasastra kabeh ana. Kanthiasring maca wacanan basa jawa ndhek mau ora kraos seserepan kita bab basa jawa bisa tambah mudeng. Sak wise seneng maca, menawa manggihake bab-bab sing kurang cetha, bisa njaluk ajar kaliyan para sesepuh ingkang kawawas pancen pana ing bab basa lan kabudayan Jawa, lumrahe para sesepuh ndhek mau nyata bisa tenan. Sak banjure, prekara kasil lan ora anggene nyinau basa jawa ndhek mau gumantung marang pribadine dhewe-dhewe. Ingkang wigati, sak durunge mulai nyinau basa jawa luwih ndhisik kudu ndhuwe niyat ingkang kiyat kanthi dilandhesi rasa seneng marang basa jawa. Nindakake pegawean menapa kemawon menawi dilandhesi rasa seneng lumrahe tamtu arep nuwuhake asil ingkang apik lan nyenengake. Luwih apik yen wong ingkang wis kinodrat dadi wong jawa sumangga sama nggadhahi rasa seneng marang basa jawa. Sapa meneh ingkang kudu nyenengi yen ora wong jawa ndhewe. Ya aku kaliyan panjenegan kabeh.
Unggah-ungguhing basa mau kebagi dadi papat. Ngoko lugu, ngoko alus, krama lugu, lan krama alus. Saka unggah-ungguh basa cacah papat mau ingkang kaanggep paling gampang yaiku ngoko lugu. Basa ngoko lugu mberah digunake ing daerah jawa, digunake kanggo omongan wong tuwa marang wong enom, utawa bocah, kanggo guyonan bocah karo bocah, utawa wong tuwa karo wong tuwa ingkang wes cedhak banget.
Dene unggah-ungguh basa ingkang kaanggep angel yaiku krama alus, amarga mberah ngapalake tembung-tembung, mligine tembung ingkang kanggo ngaosi marang wong tuwa. Babagan undha usuk utawa unggah ungguhe basa mau kanggo para siswa bisa kasinau ing sakjerone wucalan basa jawa ing pawiyatan.
Saka anane keputusan gubernur jawa tengah nomor 895.5/01/2005 ngenani kurikulum basa jawa, basa jawa dadi wucalan wajib ingkang diwenehake ing pawiyatan-pawiyatan mulai SD (Sekolah Dasar) tekan SMA (Sekolah Menengah Atas). Sadurunge ana keputusan gubernur kasebut, wucalan basa jawa namung kanggo jangkep-jangkep, nanging diwucalake ing tataran SD tekan SMP. Sak iki basa jawa muali enthuk kalodhangan mirunggan, mugi-mugi kemawon bisa njalari basa jawa dadi ngrembaka, ora ajeg mrihatosake.
Mberah para pengamat basa ingkang kembar ngomong nek sejatose ingkang njalari basa jawa dadi mrihatosake kuwi ora liyane ya saka wong jawa ndhewe. Saperangan gedhe wong jawa ora ngulinakake nganggo basa jawa ing urip paditene. Pikire yen basa jawa ora praktis, kurang komunikatif, lan liya-liyane. Kasunyatan wekdal kuwi mberah keluarga-keluarga jawa anggene kembar nggulawenthah putrane ora ngganggo basa jawa. Utamane ibu-ibu, sanajan asli wong jawa, nanging kaya-kaya wes lali karo basa jawa. Kebukti yen ndhuwe putra, saka lair putrane wes dikulinake nganggo basa indonesia. Babar pisan ora dikulinakake ngomong basa Jawi.
Dadi para putra kembar ora dhong basa jawa. Apa neh unggah-ungguhe. Saperangan ibu-ibu mau kembar ngomong perkara ing jaman teknologi sarwa majeng kuwi basa jawa ora patos prelu lan malih sak iki umume kembar nganggo basa Indonesia. Pramila pilih nganggo basa Indonesia kemawon ingkang ngomonge gampang. Pikiran mau ana benere nanging uga mberah klentune. Wes dingerteni ing mberah basa jawa yen ora nanging isa kanggo pasrawungan kuwi. Luwih saka kuwi basa jawa uga bisa kangge nggulawenthah babagan tatakrama, sopan santun, lan budi pekerti marang para putra.
Kanthi ngulinakake nganggo basa jawa, kaajab para putra mau bisa luwih nggadhahi tatakrama ingkang apik nglewati unggah-ungguhing basa. Basa jawa menika tetep nggadhahi keapikan menawi katandhingake kaliyan basa liyane. Matur nuwun Minangka tuladha, aku tau maca siji rubrik pendhidhikan ing kalawarti Jayabaya, ingkang nyebatake bilih tembung-tembung ing basa jawa menika apik-apik. Lagi anggene ngucapake kemawon benten kaliyan tembung-tembung ing basa liyane. Upamine tembung “matur nuwun” anggene ngucapake tamtu kanthi sareh. Benten kaliyan anggene ngucapake tembung thank you, terima kasih, kamsia, ingkang bisa diucapake kanthi seru utawa sora. Basa jawa bisa disinau kanggo cara ingkang warni-warni, kados ingkang taksih tansah kulatindakake. Cara-cara mau umpamine, bisa sinau lewat buku-buku basa jawa ing sekolahan, mligi para siswa, menawi mrangguli bab-bab ingkang ora cetha kedhah wantun njaluk ajar marang bapa utawa ibu guru basa jawa.
Kanggo sing durung reti, kalawarti lan ariwarti basa jawa iku isine werni-werni, saka dongeng kanggo para putra, kabudayaan, kasusastraan, tekan paramasastra kabeh ana. Kanthiasring maca wacanan basa jawa ndhek mau ora kraos seserepan kita bab basa jawa bisa tambah mudeng. Sak wise seneng maca, menawa manggihake bab-bab sing kurang cetha, bisa njaluk ajar kaliyan para sesepuh ingkang kawawas pancen pana ing bab basa lan kabudayan Jawa, lumrahe para sesepuh ndhek mau nyata bisa tenan. Sak banjure, prekara kasil lan ora anggene nyinau basa jawa ndhek mau gumantung marang pribadine dhewe-dhewe. Ingkang wigati, sak durunge mulai nyinau basa jawa luwih ndhisik kudu ndhuwe niyat ingkang kiyat kanthi dilandhesi rasa seneng marang basa jawa. Nindakake pegawean menapa kemawon menawi dilandhesi rasa seneng lumrahe tamtu arep nuwuhake asil ingkang apik lan nyenengake. Luwih apik yen wong ingkang wis kinodrat dadi wong jawa sumangga sama nggadhahi rasa seneng marang basa jawa. Sapa meneh ingkang kudu nyenengi yen ora wong jawa ndhewe. Ya aku kaliyan panjenegan kabeh.
